XVII WARSZTATY ARCHEOLOGICZNE ŻELAZNE KORZENIE

z cyklu

„Człowiek i Żelazo w pierwszych wiekach naszej ery”

w MUZEUM PRZYRODY I TECHNIKI
Ekomuzeum im. Jana Pazdura w Starachowicach

odbędą się 7 czerwca 2023 roku (środa)

ZAPRASZAMY!

Powyżej znajduje się przekierowanie do powstałego w maju 2020 roku, staraniem Powiatów: Ostrowieckiego i Starachowickiego, programu edukacyjnego autorstwa Andrzeja Przychodniego, Krzysztofa Pęczalskiego i Krzysztofa Dziewięckiego. Film zrealizowano poprzez współpracę Świętokrzyskiego Stowarzyszenia Dziedzictwa Przemysłowego, Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach i Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim. 

Zachęcamy do obejrzenia!

Dorzecze rzeki Kamiennej przez tysiąclecia wyznaczało kierunki rozwoju osadnictwa. Pozostały tutaj ślady działalności człowieka sprzed ponad 10 tys. lat. Teren związany z obozowiskami z końcowej fazy starszej epoki kamienia nazwany został rezerwatem archeologicznym "Rydno". W schyłkowym paleolicie przebywające tu grupy łowców obok obróbki krzemienia zajmowały się również pozyskiwaniem hematytu - ochry, używanego wówczas, jako barwnik. W powiecie starachowickim możemy również prześledzić początki rolnictwa na naszych ziemiach, których przykładem są relikty osady ludności kultury ceramiki wstęgowej rytej, odkryte w miejscowości Bukówka w gminie Pawłów. Kolejnym ważnym etapem w historii doliny Kamiennej jest osadnictwo przedstawicieli kultury pucharów lejkowatych i kultury amfor kulistych. Ludność ta eksploatowała słynne kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach k. Ostrowca Świętokrzyskiego. Nad Kamienną i jej południowymi dopływami notujemy również liczne ślady osadnictwa odnoszące się do epoki brązu i wczesnej epoki żelaza.

Jednym z najciekawszych etapów w dziejach tych terenów było funkcjonowanie na obszarze 800 km² - od Bodzentyna po Opatów największego w Europie Środkowo-Wschodniej starożytnego okręgu hutnictwa żelaza. Centrum hutnicze na północno-wschodnich obrzeżeniach Łysogór oddziaływało także na tereny na północ od Kamiennej, gdzie notujemy enklawy produkcyjne nad rzekami: Iłżanką i Krępianką. Początki hutnictwa świętokrzyskiego nawiązują jeszcze do końcowego stadium starej ery. W pierwszych wiekach po Chrystusie wzdłuż rzeki Kamiennej przebiegało jedno z odgałęzień szlaku handlowego łączącego prowincje rzymskie nad Dunajem ze środkową Polską. W tym czasie zwanym okresem wpływów rzymskich, zwłaszcza od I w. do połowy III w. w Górach Świętokrzyskich powstawały tysiące zagłębionych pieców dymarskich, w których uzyskiwano żelazo z łatwo dostępnych tutaj rud limonitowych i syderytowych. Prawdopodobnie w ciągu kilku wieków w centrum świętokrzyskim wyprodukowano łącznie ok. 8 tys. ton żelaza. Ilość tę obliczono w oparciu o wieloletnie badania prof. Kazimierza Bielenina, który oszacował liczbę pieców dymarskich pracujących na tym olbrzymim obszarze na ok. 400 tys. Według najnowszych badań Szymona Orzechowskiego mogło ich być nawet dwukrotnie więcej...